Rano, 8 grudnia 2024 roku, świat obiegła szokująca wiadomość: terroryści z organizacji Hajat Tahrir asz-Szam (odłam al-Ka’idy) bez walki wkroczyli do Damaszku, syryjska armia zupełnie się rozpadła, a prezydent Syrii – Baszszar al-Assad – w wielkim pośpiechu opuścił kraj i udał się do Rosji, gdzie otrzymał azyl polityczny.
Prezydent Turcji, Recep Tayyip Erdoǧan, wyraził swoje wielkie zadowolenie po upadku syryjskiego przywódcy. Izraelska armia rozpoczęła natomiast serię nalotów bombowych na bazy wojskowe, lotniska i porty morskie syryjskiej armii. Zniszczyła większość jej samolotów i okrętów, rzekomo dlatego, aby nie wpadły w ręce salafickich bojowników.
Gdy opadło pierwsze niedowierzanie, politycy, media i niezależni eksperci zaczęli spekulować na temat kierunku, w jakim podąży ten bliskowschodni kraj. Odpowiedź na to pytanie nie jest ani łatwa ani prosta. Żeby zrozumieć to, co stało się w Syrii, należy poznać historię tego kraju.
Od XVI wieku Syria stanowiła prowincję Porty Ottomańskiej. Imperium Osmańskie jako sojusznik Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier poniosło klęskę w I wojnie światowej, a Syria stała się krajem mandatowym Ligi Narodów administrowanym przez Francję. W 1946 roku Syria uzyskała niepodległość. Od tego czasu rozdzierana była konfliktami wewnętrznymi i wojskowymi zamachami stanu. 7 kwietnia 1947 roku w Damaszku powstała Partia Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego (BAAS), którą założył syryjski Grek i wybitny filozof, Michel Aflaq.
Na Alfaqu wielkie wrażenie zrobił kanclerz Niemiec Adolf Hitler oraz nazizm. Był on również wrogiem Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, a także postulował zjednoczenie Arabów pod przywództwem partii BAAS, obalenie prozachodnich monarchii i wprowadzenie narodowego socjalizmu w krajach arabskich. Ugrupowanie to uzyskało największe wpływy w Syrii i Iraku. W 1963 roku Partia Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego rozpadła się na dwie frakcje: socjalistyczną i faszystowską. W 1953 roku oficerowie obalili prezydenta Syrii, generała Adiba asz-Sziszakli, a BAAS stała się najważniejszą siłą na syryjskiej scenie politycznej. Sympatyzowali z nią niżsi rangą wojskowi, urzędnicy, średni i mali biznesmeni oraz prawnicy, a także lekarze i nauczyciele. Aby nie dopuścić do wzrostu znaczenia Syryjskiej Partii Komunistycznej, baasiści poparli koncepcję unii z Egiptem, rządzonym przez charyzmatycznego lewicowego pułkownika, Gamala Abdela Nasera. W ten sposób 5 lutego 1958 roku powstała Zjednoczona Republika Arabska. W nowo powstałym państwie decydującą rolę odgrywali politycy egipscy, a Syryjczycy byli sukcesywnie marginalizowani. Istnienie tego sztucznego tworu zakończył zamach stanu pod przywództwem podpułkownika Abd al-Karima an-Nahlawi we wrześniu 1961 roku. An-Nahlawi stał się wówczas najważniejszą postacią w Syrii. W 1962 roku dokonał kolejnego zamachu stanu i zmusił do ustąpienia prezydenta Nazima al-Kudsiego, jednak kilka miesięcy później został obalony przez inną frakcję w syryjskiej armii. Nadmienić należy, że Abd al-Karim an-Nahlawi ma obecnie 97 lat, cieszy się doskonałym zdrowiem i jest żywym reliktem tamtej epoki.
W marcu 1963 roku oficerowie związani z partią BAAS dokonali zamachu stanu i utworzyli koalicję ze zwolennikami egipskiego prezydenta Gamala Abdel Nasera. Prezydentem Syrii został umiarkowany baasista, generał Amin al-Hafiz. We wrześniu 1963 roku na kongresie partii BAAS doszło do szeregu konfliktów ideologicznych, personalnych i religijnych, wynikających z niejednorodnego składu ugrupowania. Ostatecznie zwyciężyła linia skrajnie lewicowa. 23 lutego 1966 roku prezydent Amin al-Hafiz został obalony przez ultralewicowe skrzydło BAAS, na czele którego stał potężny generał Salah Jadid. Mianował on prezydentem swoją marionetkę – działacza partii BAAS, Nura ad-Din al-Atasiego. Założyciel partii BAAS, Michel Aflaq, został deportowany do Iraku, gdzie został głównym ideologiem irackiej frakcji BAAS i „ojcem duchowym” przyszłego dyktatora, Saddama Husajna. W krótkim czasie doszło do kolejnych rozłamów w partii, do czego przyczyniła się przegrana wojna z Izraelem w czerwcu 1967 roku (tzw. „wojna sześciodniowa”). 13 listopada 1970 roku 40-letni generał lotnictwa i wysoko postawiony działacz partii BAAS, Hafiz al-Assad, dokonał bezkrwawego zamachu stanu, obalając prezydenta Nura ad-Dina al-Atasiego i generała Salaha Jadida.
Al-Atasi został umieszczony w areszcie domowym, gdzie przebywał 22 lata. W 1992 roku prezydent Hafiz al-Asad zezwolił mu na wyjazd za granicę w celu leczenia. Al-Atasi zmarł w tym samym roku w Paryżu. Jeśli chodzi o generała Salaha Jadida, to został on bezterminowo uwięziony bez wyroku sadowego w więzieniu Mazza w Damaszku, gdzie był przetrzymywany do swojej śmierci, która nastąpiła 19 sierpnia 1993 roku. Salah Jadid należał tym samym do najdłużej przetrzymywanych więźniów politycznych na świecie. Przez kilkanaście lat organizacja praw człowieka Amnesty International bezskutecznie zabiegała o jego uwolnienie. Wielu obserwatorów syryjskiej sceny politycznej twierdziło, że nowy prezydent Hafiz al-Asad nie utrzyma się długo na stanowisku i zostanie usunięty przez kolejną frakcję w partii BAAS. Tymczasem ten skryty i zamknięty w sobie człowiek okazał się jak na razie najdłużej sprawującym władzę przywódcą Syrii.
Hafiz al-Asad kształcił się w moskiewskiej Akademii Wojskowej na wydziale lotnictwa. Był alawitą, czyli członkiem mniejszości religijnej, będącej odłamem szyizmu. Alawici są bardzo specyficzną grupą: wierzą w reinkarnację, łączą islam z pewnymi elementami chrześcijaństwa i starożytnych religii Bliskiego Wschodu, a także słyną z wykształcenia i pracowitości. Po dojściu do władzy Hafiz al-Asad upaństwowił zagraniczne spółki handlowe, wzmocnił armię i wprowadził szerokie reformy socjalne. Zacieśnił również więzi ze Związkiem Sowieckim i krajami komunistycznymi Europy Środkowej. Syria stała się wówczas nowoczesnym krajem, w którym zlikwidowano analfabetyzm i nierówności społeczne, a kobiety uzyskały szerokie prawa. W październiku 1973 roku Syria wraz z Egiptem stoczyła kolejna wojnę z Izraelem (tzw. „wojna Jom Kipur”). Wprawdzie syryjskie wojska nie zdołały utrzymać zdobytych Wzgórz Golan, ale zadały Izraelczykom duże straty w ludziach i sprzęcie. Wzmocniło to niesłychanie pozycję prezydenta Hafiza al-Asada.
W 1976 roku syryjska armia dokonała interwencji w Libanie podczas toczącej się tam wojny domowej. Organizacja Wyzwolenia Palestyny sądziła, że oddziały te pomogą jej w walce ze skrajnie prawicową Falangą, której członkami byli libańscy chrześcijanie-maronici. Stało się jednak inaczej. Hafiz al-Asad przystał na tajny plan zasugerowany przez amerykańskiego sekretarza stanu Henry’ego Kissingera. Pakt zakładał podzielenie się z Izraelem libańskimi strefami wpływów. Układ ten wywołał oburzenie arabskiej opinii publicznej. Palestyńskie formacje wojskowe zaatakowały wkraczającą syryjską armię, Egipt zerwał z Syrią stosunki dyplomatyczne, a konserwatywne monarchie z Zatoki Perskiej zawiesiły pomoc gospodarczą. Nawet Związek Sowiecki wstrzymał transporty broni i sprzętu wojskowego do Syrii. Prezydent Hafiz al-Asad twierdził, że wszyscy źle zrozumieli istotę relacji libańsko-syryjskich, ale nie udało mu się nikogo przekonać. W 1982 roku izraelska armia dokonała agresji na Liban. Tym razem Syria stanęła po stronie libańskiej lewicy i Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Władzę w Libanie przejęli prosyryjscy politycy, a syryjska armia pozostała w tym kraju jako siła arbitrażowa do 2005 roku.
W 1990 roku wojska syryjskie pokonały w Libanie profrancuskiego prawicowego generała Michela Aouna, co w praktyce oznaczało utworzenie protektoratu nad „Krajem Cedru”. Prezydent Syrii, Hafiz al-Asad, utrzymywał dobre stosunki ze ZSRR i jego satelitami w Europie Środkowej, ale nie zaniedbywał kontaktów z Zachodem. W 1991 roku przyłączył się on do międzynarodowej koalicji przeciwko Irakowi podczas wojny o Kuwejt, dzięki czemu rząd Stanów Zjednoczonych w podzięce dał mu wolną rękę w Libanie. Podczas prezydentury Hafiza al-Asada, na fali odrodzenia religijnego w Syrii, zaczęły rozwijać się nielegalne salafickie organizacje, takie jak: Bractwo Muzułmańskie, Żołnierze Allaha, Młodzież Proroka Muhammada, Islamska Partia Wyzwolenia i Islamski Ruch Wyzwolenia. Organizacje te uzyskiwały wsparcie finansowe z Arabii Saudyjskiej, a ich społecznym zapleczem byli mieszkańcy miast, zwłaszcza młodzi ludzie z rodzin kupieckich i rzemieślniczych. Od 1976 roku w Syrii zaczęło dochodzić do aktów terroryzmu, których ofiarami byli oficerowie syryjskiej armii, urzędnicy państwowi, nauczyciele i lekarze. 16 czerwca 1979 roku terroryści dokonali ataku na Szkołę Artylerii w Aleppo, mordując 83 kadetów. W lutym 1982 roku terroryści z Bractwa Muzułmańskiego podstępem opanowali Hamę. Syryjska armia i milicja partii BAAS po dwóch tygodniach walk pokonały napastników. Szacuje się, że ta walka kosztowała życie od 5 do 25 tysięcy osób. Rządy Hafiza al-Asada okazały się pomyślne dla Syrii. Niewątpliwym mankamentem jego prezydentury był duży autorytaryzm i brak jakiejkolwiek wolności wypowiedzi. W syryjskiej konstytucji widniał zapis o kierowniczej roli partii BAAS, co jako żywo przypominało zapisy w ustawach zasadniczych krajów komunistycznych.
Hafiz al-Asad zmarł 10 czerwca 2000 roku w wieku 70 lat. Następcą został jego syn Baszszar, który w 1988 roku ukończył Akademię Medyczną w Damaszku, a następnie pracował w londyńskim szpitalu jako okulista. W 1994 roku, po śmierci w wypadku samochodowym starszego brata Basila, Baszszar wrócił do kraju i został lekarzem w syryjskiej armii. Po śmierci ojca partia BAAS powierzyła mu stanowisko prezydenta Syrii. W 2010 roku w krajach arabskich wybuchły rewolucje, które obaliły rządy w Tunezji i Egipcie. Ruch ten, znany jako „Arabska Wiosna”, dotarł także do Syrii. 25 stycznia 2011 roku rozpoczęły się protesty w mieście Dara na wschodzie kraju, które bardzo szybko ogarnęły Aleppo i Homs. Początkowo Baszszar al-Asad używał milicji partii BAAS do ich stłumienia. Kiedy jednak demonstracje nie ustawały, zdecydował się wysłać wojsko, co przyczyniło się do rozlewu krwi.
29 lipca 2011 roku oficerowie dezerterzy z syryjskiej armii utworzyli FSA (Wolną Armię Syrii). Powstańcy opanowali Homs i Aleppo. Rebelianci otrzymali pomoc od Stanów Zjednoczonych oraz Europy Zachodniej i utworzyli rząd emigracyjny w Stambule. 3 lutego 2012 roku syryjska armia ruszyła do ofensywy, a 13 kwietnia wyzwoliła Homs. W lipcu 2012 roku rozpoczęła się bitwa o Aleppo, która była najbardziej krwawą batalią tej wojny. Po ponad czterech latach walk syryjska armia wyzwoliła Aleppo 22 grudnia 2016 roku. Już od początku 2012 roku pomocy rebeliantom zaczęła udzielać wahhabicka Arabia Saudyjska.
Dynastia Saudów, od dawna będąca żandarmem Bliskiego Wschodu, chciała poszerzyć swoje wpływy oraz rozpowszechnić wahabizm, który jest pseudo-muzułmańską herezją. Do Arabii Saudyjskiej przyłączył się Emirat Kataru, posiadający świetne lotnictwo, a także Republika Turcji. Turecki premier Recep Tayyip Erdoǧan chciał zająć północną Syrię i choćby w części odtworzyć Imperium Osmańskie. Prezydenta Baszszara al-Asada wsparły Rosja i Islamska Republika Iranu. Z biegiem czasu do FSA przeniknęli salaficcy terroryści z al-Ka’idy i wahhabiccy najemnicy z Arabii Saudyjskiej, którzy zdominowali siły powstańców. W 2012 roku zagraniczni terroryści utworzyli w Syrii Front Dżabhat, dokonując licznych zamachów terrorystycznych w całym kraju. Fanatyczni salafici i wahhabici na zajętych przez siebie terenach dokonywali egzekucji nie tylko zwolenników partii BAAS, ale także tych wszystkich, którzy nie zgadzali się na prawo szariatu. Stany Zjednoczone i Europa Zachodnia, wiedząc o tym, wspierali terrorystów. W 2014 roku do syryjskiej wojny domowej włączyła się najbardziej przerażająca siła, czyli Państwo Islamskie (ISIS).
W styczniu 2014 roku Dżabhat an-Nusra została wyparta z Rakka przez terrorystów z ISIS, którzy uczynili z tego miasta jedną z dwóch swoich stolic (drugą był iracki Mosul). 23 września 2014 roku rozpoczęła się operacja lotnicza wymierzona w Państwo Islamskie, w której brały udział Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Australia, Francja, Emirat Kataru, Arabia Saudyjska, Królestwo Bahrajnu, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Jordania. Mimo tak wielkich sił, naloty były zupełnie nieskuteczne, co wywołało komentarze, że są one pozorowane. Jedynie ataki przeprowadzone przez lotnictwo rosyjskie zadały ciężkie straty terrorystom z ISIS. Przez cały okres wojny w Syrii rząd Rosji wspierał prezydenta Baszszara al-Asada i przyczynił się do klęski FSA, Dżabhat an-Nusry i ISIS. Na północy Syrii do walki z terrorystami ruszyły oddziały peszmergów (czyli kurdyjskich żołnierzy – przyp. red.), skupione w kurdyjskiej organizacji Syryjskie Siły Demokratyczne (SDF). W połowie września 2014 roku terroryści z Państwa Islamskiego oblegli 45-tysięczne miasto Kobane w Rożawie, w Zachodnim Kurdystanie, tuż przy tureckiej granicy.
Terroryści sądzili, że zdobędą to miasto bez większych problemów. Ciężkie walki toczyły się o każdy dom i ulicę. Na początku listopada 2014 roku Kurdowie zaczęli przejmować inicjatywę i 26 stycznia 2015 roku odbili całe miasto. 17 października Kurdowie z SDF po ciężkich walkach wyzwolili Rakka, co było wielkim ciosem dla ISIS na terenie Syrii. 20 marca 2018 roku terroryści z ISIS niespodziewanie zdobyli dzielnicę Al-Qadam w Damaszku, gdzie znajduje się obóz uchodźców Jarmuk. Dopiero 21 maja 2018 roku syryjska armia ponownie całkowicie opanowała Al-Qadam. 9 lutego 2019 roku Kurdowie z Syryjskich Sił Demokratycznych zaatakowali ostatni bastion ISIS w Baghuz Fawqani we wschodniej Syrii. Walki toczyły się z różną intensywnością i zakończyły się zdobyciem ostatniego obozu terrorystów 26 kwietnia 2019 roku. Z kolei 9 października został otworzony nowy front w Syrii, ponieważ turecka armia ruszyła do ataku przeciwko Kurdom z SDF. Operacja znana jako „Źródło pokoju” miała na celu zajęcie pasa buforowego około 30 kilometrów w głąb terytorium Syrii (autostrada M4). Doszło do walk nie tylko z Kurdami, ale także z syryjską armią. 24 listopada 2019 roku syryjska armia rozpoczęła ofensywę na prowincję Idlib, która była ostatnim terytorium zajętym przez antyrządowych rebeliantów z Dżabhat an-Nusry i niedobitków FSA. W wyniku sukcesów tej armii rząd Turcji ogłosił 1 marca 2020 roku operację wojskową zwaną „Tarczą Wiosny”.
Doszło do walk z syryjską armią. W wyniku rosyjskiej mediacji na spotkaniu w Moskwie prezydenci Rosji i Turcji, Władimir Putin i Recep Tayyip Erdoǧan, uzgodnili warunki zawieszenia broni, które weszło w życie 6 marca 2020 roku. Prowincja Idlib była jedynym terytorium Syrii, na którym utrzymywały się niewielkie grupy rebeliantów i terrorystów wspierane przez turecką armię. Wojna w Syrii ujawniła szczyt hipokryzji Zachodu. Każdemu racjonalnie myślącemu człowiekowi powinno to uświadomić, że w syryjskiej tragedii nie chodziło o demokrację, lecz o narzucenie temu krajowi amerykańsko-saudyjsko-tureckiej dominacji. Media w Europie i w Stanach Zjednoczonych podporządkowały się narracji, że syryjscy rebelianci walczą o wolność, a Baszszar al-Asad to tyran i morderca. Gdy powstańcy z FSA dokonali w 2013 roku ataku za pomocą broni chemicznej, to środki masowego przekazu w Europie i Stanach Zjednoczonych długo pisały, że to sprawka syryjskiego prezydenta Baszszara al-Asada. Dopiero kiedy niezależni dziennikarze ukazali czarno na białym, że zbrodni tej dokonali rebelianci, zachodnie media niechętnie to przyznały.
W 2020 roku prezydent Syrii, Baszszar al-Asad, mógł się poczuć całkowitym zwycięzcą wojny domowej. Buntownicy i terroryści utrzymali się tylko w prowincji Idlib i nie zagrażali rządowi w Damaszku. Skutkiem wojny było 350 tysięcy ofiar i kilkaset tysięcy rannych i kalek. To zaniżony bilans, gdyż informuje jedynie o liczbach, które udało się potwierdzić. Tysiące budynków mieszkalnych, szkół i szpitali legło w gruzach. Drogi i pola są pokryte minami lądowymi. Wszystko to stało się w imię szerzenia „zachodniej demokracji”.
Po zakończeniu konfliktu zbrojnego prezydent Baszszar al-Asad popełnił ogromny błąd, nie dokonując żadnych reform w kraju. Partia Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego (BAAS) pozostała jedyną dominującą siłą w Syrii. Kryzys gospodarczy był ogromny, szerzyła się korupcja wśród urzędników i wojskowych oraz kwitł „czarny rynek”.
Syryjski prezydent i kierownictwo partii BAAS zlekceważyli niedobitki rebeliantów i terrorystów oraz nowego i charyzmatycznego lidera, Ahmada Husaina al-Shara’ę, znanego obecnie jako Abu Muhammad al-Dżaulani.
Al-Dżaulani był nauczycielem klasycznego języka arabskiego. W 2003 roku wstąpił do al-Ka’idy i walczył z amerykańskimi wojskami interwencji w Iraku w latach 2003-2006. W roku 2006 opuścił Irak i udał się do Libanu, gdzie zajął się wsparciem logistycznym dla terrorystycznego salafickiego ugrupowania Junud al-Sham. Po powrocie do Iraku został aresztowany przez armię amerykańską i osadzony w więzieniu Camp Bucca, jednak w 2008 roku został z niego zwolniony w tajemniczych okolicznościach. Wielu dociekliwych dziennikarzy i ekspertów twierdzi, że al-Dżaulani został agentem amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej CIA. Po uwolnieniu z więzienia przyłączył się do przyszłego lidera Państwa Islamskiego (ISIS), Abu Bakra al-Baghdadiego, który mianował go naczelnikiem al-Ka’idy w irackim mieście Mosul, a w 2011 roku wysłał go do Syrii w celu ustanowienia tam struktur terrorystycznych.
W 2012 roku Abu Muhammad al-Dżaulani oficjalnie założył ugrupowanie Dżabhat an-Nusra jako filię irackiej al-Ka’idy. Niedługo potem wszedł w konflikt z Abu Bakrem al-Baghdadim i 10 kwietnia 2013 roku przyrzekł wierność jednemu z najważniejszych liderów al-Ka’idy, Ajmanowi az-Zawahiriemu. Rozmowy al-Baghdadiego z al-Dżaulanim zakonczyły się fiaskiem i w 2014 roku Państwo Islamskie (ISIS) wyparło ze wschodniej Syrii bojowników z Dżabhat an-Nusry.
W 2016 roku Ajman az-Zawahiri mianował Abu Muhammada al-Dżaulaniego liderem Dżabhat an-Nusry i oddzielił ją od al-Ka’idy. Wówczas grupa przyjęła nazwę Dżabhat Fath asz-Szam. Od tej pory obie terrorystyczne organizacje działają niezależnie.
W styczniu 2017 roku Abu Muhammad al-Dżaulani wszedł w koalicję z trzema innymi terrorystycznymi ugrupowaniami i utworzył nową organizację – Hajat Tahrir asz-Szam. Został też dowódcą jej zbrojnego ramienia, zostawiając polityczną władzę salafickiemu duchownemu, Haszimowi al-Szejkowi. W październiku 2017 roku zmusił jednak al-Szejka do dymisji i przejął dyktatorską władzę w Hajat Tahrir asz-Szamie. Wszystko to stało się przy całkowitym poparciu prezydenta Turcji, Recepa Tayyipa Erdoǧana, i tureckiej armii, a Abu Muhammad al-Dżaulani został najważniejszym agentem tureckiego wywiadu wojskowego w Syrii. W tym okresie całkowicie zdystansował się od al-Ka’idy i oficjalnie wyrzekł się terroryzmu, w co nikt zresztą nie uwierzył. Rząd Stanów Zjednoczonych wyznaczył 10 milionów dolarów nagrody za głowę al-Dżaulaniego, ale dziwnym trafem amerykańskie służby specjalne nie mogły go nigdy schwytać, a co dopiero zabić.
Organizacja Hajat Tahrir asz-Szam stała się siłą jednoczącą wszystkich terrorystów w Syrii i otrzymywała znaczącą pomoc od tureckiego rządu. Przy wsparciu Turcji syryjscy rebelianci od listopada 2023 roku przygotowywali się do wielkiej ofensywy, mającej na celu obalenie prezydenta Syrii, Baszszara al-Asada. 1 grudnia 2024 roku terroryści z Hajat Tahrir asz-Szam niespodziewanie zdobyli drugie co do wielkości syryjskie miasto Aleppo, a 4 grudnia – Hamę. Eksperci od spraw Bliskiego Wschodu twierdzili, że w ciągu dwóch tygodni syryjska armia przejdzie do kontrofensywy i wyzwoli miasta zdobyte przez terrorystów.
Tymczasem rano, 8 grudnia 2024 roku, katarska telewizja Al-Dżazira podała szokującą wiadomość, że bojownicy z Hajat Tahrir asz-Szamu bez walki wkroczyli do Damaszku, a prezydent Syrii, Baszszar al-Asad, odleciał samolotem w nieznanym kierunku. Godzinę później wszystkie najważniejsze światowe media potwierdziły te informacje. Spekulowano, że al-Asad uciekł zbyt późno i jego samolot został zestrzelony nad prowincją Latakia. Jednak dwa dni później obalony syryjski przywódca odnalazł się z całą swoją rodziną w Moskwie. Syryjscy rebelianci uwolnili natomiast wszystkich więźniów politycznych w Syrii.
Zwycięski lider Hajat Tahrir asz-Szamu, Abu Muhammad al-Dżaulani, na pierwszej konferencji prasowej ogłosił, że jego ugrupowanie będzie szanować mniejszości religijne w Syrii (muzułmanów-Alawitów, Chrześcijan i Kurdów ), a także będzie dążyć do zgody narodowej i budowy nowego, sprawiedliwego kraju. Jednak w tym samym czasie terroryści zaatakowali kurdyjskie enklawy na północy Syrii, a kilka dni później podpalili grób nieżyjącego już prezydenta Syrii, generała Hafiza al-Asada (ojca Baszszara al-Asada), co wywołało przerażenie i oburzenie wśród większości muzułmanów na świecie.
Co więc stanie się w Syrii po upadku prezydenta Baszszara al-Asada?
Możliwe są dwa scenariusze:
1. Wojna domowa pomiędzy zwycięskimi frakcjami terrorystów, w którą włączą się byli żołnierze syryjskiej armii. Taki konflikt byłby podobny do sytuacji w Libii, w której po obaleniu pułkownika Mu’ammara al-Kaddafiego w 2011 roku walczą ze sobą ugrupowania wywodzące się z różnych opcji politycznych.
2. Terroryści z Hajat Tahrir asz-Szamu wprowadzą reżim podobny do talibów z Afganistanu, a prawa kobiet i mniejszości religijnych zostaną drastycznie ograniczone. Nie będzie wyborów parlamentarnych i prezydenckich, a w całej Syrii utworzony zostanie salaficki „emirat”.
Według opinii moich przyjaciół z Bliskiego Wschodu pierwsza opcja jest mało prawdopodobna, gdyż organizacja Hajat Tahrir asz-Szam zjednoczyła wszystkie mniejsze ugrupowania terrorystyczne, a syryjska armia całkowicie się rozpadła.
Drugi scenariusz jest jak najbardziej możliwy, z tym że będą to rządy o wiele łagodniejsze od tych z Afganistanu, gdyż naród syryjski od wieków znajduje się w orbicie cywilizacji śródziemnomorskiej.
Jest jednak jeszcze trzecia możliwość, o której niechętnie wspominają politycy, światowe media i eksperci: Turcja rękami terrorystów z Hajat Tahrir asz-Szamu ustanowi w Syrii swój protektorat, a nawet zagarnie północną cześć kraju, z kolei Izrael utworzy korytarz na południu, który będzie sięgał aż do granicy z Irakiem. Ten trzeci scenariusz jest przerażający, a jego spełnienie byłoby piekłem dla Bliskiego Wschodu. Już dziś mówi się o amerykańsko-izraelskiej al-Ka’idzie w postaci organizacji Hajat Tahrir asz-Szam.
Obalenie Baszszara al-Asada spowodowało istne polityczne trzęsienie ziemi. Syria była bowiem korytarzem, przez który przechodziła pomoc wojskowa z Islamskiej Republiki Iranu dla libańskiego Hezbollahu i palestyńskiego Hamasu. Mając to na uwadze, przywódcy Iranu starają się nawiązać pragmatyczny sojusz z nowymi władzami w Syrii, podpierając się wspólnotą muzułmańską i nienawiścią do Izraela. Na pewno największym przegranym w Syrii jest Rosja, która posiadała w tym kraju swoje bazy wojskowe: lotniczą w Humajmim i morską w Tartus. Teraz Rosjanie będą musieli je opuścić, gdyż nowy syryjski rząd absolutnie nie jest zainteresowany ich dalszą obecnością, choćby z uwagi na fakt, że rosyjskie lotnictwo wojskowe i najemnicy z grupy Wagnera bardzo aktywnie pomagali prezydentowi Baszszarowi al-Asadowi podczas wojny domowej, a rosyjscy piloci bombowców przyczynili się do porażki salafickich terrorystów w Aleppo w 2016 roku.
Przyszłość Syrii w najbliższych latach rysuje się w czarnych kolorach. Miejmy nadzieję, że salaficki terroryzm i radykalizm oraz turecki imperializm i izraelski syjonizm nie będą w stanie zniszczyć syryjskiego ducha otwartości i tolerancji.
Bibliografia:
Hafeez al-Assad Biography, „The Famous People”, https://www.thefamouspeople.com/profiles/hafez-al-assad-6012.php [data dostępu: 27.12.2024].
J. Marks, Why Is There a Civil War in Syria?, „History”, https://www.history.com/news/syria-civil-war-assad-rebels [data dostępu: 27.12.2024].
Syria – History, „Mongabay”, https://www.mongabay.com/reference/country_studies/syria/HISTORY.html [data dostępu: 27.12.2024].
Syria (1946 – present), „University of Central Arkansas”, https://uca.edu/politicalscience/home/research-projects/dadm-project/middle-eastnorth-africapersian-gulf-region/syria-1946-present/ [data dostępu: 27.12.2024].
Z. Laub, Syria’s Civil War: The Descent Into Horror, „Council Foreign Relations”, https://www.cfr.org/article/syrias-civil-war [data dostępu: 27.12.2024].
Korekta: Anna Czernecka, Natalia Szopa
Źródło grafiki tytułowej: Wikimedia Commons
