Podsumowanie roku 2023

Korekta: Wojtek Przeniczka

Przedstawiamy Wam podsumowanie zakończonego wczoraj hucznie roku 2023. Jako redakcja Politics Now chcemy życzyć Wam wszystkim wszystkiego dobrego w nowym roku; sukcesów, rozważań nad przyszłością i pewności, że rok, który właśnie zaczynamy, będzie dla nas wszystkich lepszy i spokojniejszy.

Prezentujemy dziś oryginalne podsumowanie 2023 roku; z kilku różniących się perspektyw, w różnych stylach, każdy tak, jak rozumie dziennikarstwo.

Styczeń (Łukasz Cieśliński) 

Pierwszego stycznia 2023 roku Chorwacja wstąpiła do strefy euro, wycofując dotychczasową walutę — kunę — z obiegu. Decyzja Chorwacji o przyjęciu waluty euro spotkała się z komentarzami polskich polityków. Krzysztof Bosak z Konfederacji skomentował decyzję rządu w Zagrzebiu, że jest to “Utrata podstawowego atrybutu suwerenności”, zaś Łukasz Kohut z Lewicy stwierdził, iż decyzja jest jak najbardziej słuszna i “Polska w strefie Schengen jest od grudnia 2007 roku, najwyższy czas na euro, pożegnanie złotówki i dalszą integrację europejską”. Tego samego dnia Chorwacja wstąpiła także do strefy Schengen. 

Na początku stycznia w Brasilii, stolicy Brazylii, doszło do zdarzeń, które mogliśmy zaobserwować niemal równy rok wcześniej w Stanach Zjednoczonych. Zwolennicy dotychczasowego prezydenta, Jaira Bolsonaro, po porażce swojego kandydata z byłym i tym samym nowym prezydentem Lulą da Silvą, powzięli decyzje o szturmie na rządowe instytucje. “To zwykłe barbarzyństwo” – podkreślił da Silva na specjalnie zorganizowanej konferencji prasowej. Zwolennicy Bolsonaro oskarżyli aparat państwowy o przekupienie i ustawienie procedury wyborczej, żądając rozpisania ponownych wyborów. 

Argetyński Główny Urząd Statystyczny podał do wiadomości dane za poprzedni rok. Wyniknęło z nich, że w 2022 w Argentynie odnotowano rekordową skalę inflacji od 1991 roku. Poziom inflacji osiągnął 94,8 procent. Dla porównania, w roku 2021 było to “zaledwie” 50,9%. Gospodarka w blisko 46-milionowej Argentynie od czasu pandemii koronawirusa zmaga się z kryzysem nasilającym się tym bardziej w następstwie rosyjskiej agresji na Ukrainę. 

Pod koniec stycznia świat wstrzymał na kilka chwil oddech, gdy rosyjska fregata “Admirał Gorszkow” wyposażona w najnowocześniejszy, hipersoniczny system rakietowy Zircon zbliżyła się nader blisko wybrzeży Stanów Zjednoczonych. Według raportu wojsk USA, fregata podpłynęła na mniej niż 2000 kilometrów, mniej więcej 1300 kilometrów od wyspy Flores na centralnym Atlantyku. Zgodnie z treścią oświadczenia strony rosyjskiej, “Fregata wykonywała standardowe i w pełni zaplanowane manewry przeciwlotnicze na Morzu Norweskim, Morzu Północnym i Oceanie Atlantyckim”. Szczegółowe informacje o przemieszczaniu się fregaty przekazała Marynarka Wojenna Portugalii. Na całe szczęście incydent ten nie zbliżył nas do wybuchu kolejnego starcia. 

Luty (Łukasz Cieśliński) 

Po niedawnych głośnych wydarzeniach związanych z rosyjską fregatą wyposażoną w hipersoniczną broń przeciwlotniczą przyszedł czas na kolejny, pozornie niebezpieczny incydent związany z bezpieczeństwem Stanów Zjednoczonych, motywowany tym razem nie przez Rosję, a Chińską Republikę Ludową. 4 lutego 2023 wojsko amerykańskie poinformowało o pomyślnym zestrzeleniu chińskiego balona szpiegowskiego u wybrzeży wschodniego wybrzeża USA. Prezydent Joe Biden w oświadczeniu dla mediów poinformował o osobistej decyzji o zestrzeleniu przekazanej wojsku, a także iż stosowne organy wojsk Stanów Zjednoczonych zajmą się zaopatrzeniem i gruntownym przebadaniem zestrzelonego urządzenia szpiegowskiego.” Pomyślnie zaprzepaściliśmy kolejną próbę wpłynięcia na bezpieczeństwo USA, zestrzeliwując u stóp Karoliny Południowej bezpośrednią próbę ingerencji w naszą suwerenność” – dodał Sekretarz Obrony Lloyd Austin. 

Luty nie był dobrym rokiem dla Turcji. Na początku miesiąca kraj nawiedziły silne trzęsienia ziemi, które zabrały ze sobą tysiące ofiar, a kilka dni później dzieła zniszczenia dopełniły sowite powodzie będące reperkusją podnoszenia się poziomu morza na skutek intensywnych ruchów tektonicznych. Agencja Reuters poinformowała o ogromnych zniszczeniach największych miast, z czego najpoważniejsze dotyczą miasta Iskander w prowincji Hatay, gdzie powodzie odcięły niemal wszystkie drogi dojazdowe i wyjazdowe a wszelkie łańcuchy ewakuacyjne. W wyniku katastrof naturalnych w Turcji zginęło ponad 22 tysiące osób. 

“Potępiamy w najostrzejszych słowach niesprowokowaną i brutalną wojnę Rosji przeciwko Ukrainie, z którą jesteśmy solidarni, i którą będziemy wspierać tak długo, jak to konieczne” – oświadczyły 18 lutego państwa G7 podczas Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa. Zdaniem członków tej międzynarodowej grupy Rosja prowadzi wciąż nieodpowiedzialną retorykę nuklearną i staje się realnym zagrożeniem nie tylko do Europy i USA, ale i całego świata. G7 wezwała Rosję do natychmiastowego i bezwarunkowego wycofania się z Ukrainy oraz poszanowania jej integralności terytorialnej. Ministrowie spraw zagranicznych G7 podkreślili, że zbrodnie wojenne i inne okrucieństwa, w tym ataki na ludność cywilną i infrastrukturę, a także operacje filtracji i przymusowe deportacje ukraińskich cywilów do Rosji nie mogą pozostać bezkarne. Przypomnieli też swoje zobowiązanie do zgodnego z prawem międzynarodowym pociągnięcia do odpowiedzialności wszystkich winnych, w tym prezydenta Rosji Władimira Putina. 

20 lutego rozpoczęła się wizyta prezydenta Stanów Zjednoczonych Joe Bidena w Polsce. Amerykański przywódca został przywitany przez ambasadora USA w Polsce Marka Brzezińskiego, szefową Kancelarii Prezydenta Grażynę Ignaczak-Bandych oraz szefa Biura Polityki Międzynarodowej przy Kancelarii Prezydenta Marcina Przydacza. Biden spotkał się m.in. z prezydentem Andrzejem Dudą i polskim rządem oraz wygłosił przemówienie z okazji pierwszej rocznicy rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wcześniej amerykański przywódca zaskoczył niemal cały świat, wizytując prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełeńskiego w pogrążonym wojną Kijowie. Wizyta w Polsce zbiegła się z wizytacją Bidena na obradach Bukaresztańskiej Dziewiątki (B9), do której należą: Polska, Rumunia, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowacja, Czechy, Węgry oraz Bułgaria. 

Marzec (Paweł Ruszczak)

Gdy wspominam ten, miniony już, rok, praktycznie każdy miesiąc miał do zaoferowania jakieś ciekawe wydarzenia, działania, budzące emocje kontrowersje, z jednym tylko wyjątkiem – marcem. Dlatego też, niejako paradoksalnie, przypadło mi w udziale podsumowanie tegoż przedwiosennego miesiąca.

– 1 marca opublikowany został pierwszy artykuł na nowo powstałej stronie politicsnow.org.pl. Był to felieton Michała Skroka o tytule „”O Żołnierzach Wyklętych słów kilka”. Ten krok milowy doprowadził do rozwoju naszej redakcji poprzez podjęcie nowych projektów takich jak felietony, analizy, ratingi sondaży, debaty i dyskusje.

– Marzec upłynął pod kątem przepychanek słownych pomiędzy Rosją, a państwami NATO. 17.03 Międzynarodowy Trybunał Karny, reprezentowany przez prezesa Piotra Hofmańskiego, wydał międzynarodowy nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina i komisarz do spraw dziecka w Rosji Marii Lwowej-Biełowej za popełnione przez nich zbrodnie wojenne, polegające na przymusowych deportacjach dzieci z Ukrainy do Rosji. Niejako w w odpowiedzi na te ,,zaczepne” działania Kreml postanowił o zmianie swojej doktryny wojennej. Prezydent Putin w nowej doktrynie stwierdził, iż głównymi założeniami nowej koncepcji jest uznanie Waszyngtonu za „główne źródło zagrożenia dla bezpieczeństwa Rosji” oraz uświadomienie Zachodu o „daremności konfrontacji”.

– 14 Marca Organizacja OpenAI wprowadziła ogromną aktualizację dla sztucznej inteligencji (ChatGPT) pod nazwą GPT-4. Był to kolejny przełom w rozwoju sztucznej inteligencji, która teraz może generować nie tylko tekst, lecz także głos (w tym tłumaczyć na inny język) i tworzyć obrazy. Ten kamień milowy doprowadził do znacznego upowszechnienia Sztucznej Inteligencji, co też rozbudzi w kolejnych miesiącach znaczniejsze kontrowersje. 

– 10 marca bankructwo ogłosił 16. największy bank w Stanach Zjednoczonych – Sillicon Valley Bank. Był to największy upadek banku w USA od wielkiego kryzysu z 2008 roku. Niektórzy eksperci oceniali, iż wywoła on, podobnie jak w 2008 roku, reakcje łańcuchową, i będziemy mieć do czynienia z kolejnym wielkim kryzysem finansowym. Tak się jednak nie stało.

– 24 marca ważna decyzja organizacji Światowej Lekkoatletyki (ang. World Athletics) w sprawie dopuszczenia osób trans do zawodów. Organizacja ustaliła, że w zawodach mogą brać udział osoby wedle biologicznej przynależności płciowej, bez względu na stan prawny, bądź deklaracje sportowców. Decyzję tę motywowano ochroną praw kobiet, które ,,nie mają szans” z biologicznymi mężczyznami uznającymi się za kobiety.

– 10 marca Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych wybrało dotychczasowego Prezydenta Xi Jinping’a  na 3 kadencję na funkcji Przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej. Ten bezprecedensowy (tradycyjnie po 2 kadencjach następowała zmiana lidera) ruch umocnił dyktaturę Xi Jinping‘a, a jednocześnie nastąpiło odsunięcie od jakiejkolwiek władzy jego przeciwników.

Kwiecień (Wojciech Przeniczka)

4 kwietnia 2023 roku przed siedzibą NATO oficjalnie zawisła flaga 31. państwa członkowskiego – Finlandii. W obliczu wyraźnego napięcia międzynarodowego i pełnoskalowej wojny na Ukrainie, tradycyjnie neutralne Szwecja i Finlandia złożyły wniosek o przyjęcie do NATO w maju poprzedniego roku. Pomimo sporych zatargów z Turcją, udało się ostatecznie zaakceptować akcesję, a wraz z nią przyjąć do swoich szeregów 51. armię świata. To oznacza także powiększenie granicy lądowej NATO z Rosją aż o 1340 km!

Tego samego dnia, 4 kwietnia 2023 roku aresztowany został Donald Trump. Jest to pierwszy przypadek w historii, w którym byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych postawiono w stan oskarżenia w sprawie karnej. Była to jedynie formalność, ponieważ 34 zarzuty, dotyczące fałszowania dokumentacji biznesowej, postawiono mu już 30 marca. Nie zastosowano wobec niego żadnych środków zapobiegawczych, a już o godzinie 15:30 czasu lokalnego wyszedł z budynku nowojorskiego sądu.

Dzień później, 5 kwietnia 2023 roku z pierwszą oficjalną wizytą, po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę, przybył do Polski ukraiński prezydent Wołodymyr Zełeński wraz ze swoją żoną Ołeną Zełenśką. Po południu otrzymał od prezydenta Andrzeja Dudy Order Orła Białego. Potem uczestniczył w rozmowach z premierem Mateuszem Morawieckim, marszałkiem sejmu Elżbietą Witek, marszałkiem senatu Tomaszem Grodzkim, a następnie obaj prezydenci przemawiali przed tłumami Polaków i Ukraińców.

Tego samego dnia minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk podał się do dymisji w związku z opublikowaniem przez Komisję Europejską projektu przedłużenia bezcłowego i bezkontyngentowego importu zbóż z Ukrainy na kolejny rok, a co było sprzeczne z ustaleniami tzw. rolniczego „okrągłego stołu”. Następnego dnia na jego miejsce prezydent Andrzej Duda powołał Roberta Telusa. Jednocześnie Janusz Cieszyński stał się ministrem cyfryzacji, a Henryk Kowalczyk został wiceprezesem Rady Ministrów.

20 kwietnia 2023 roku odbył się pierwszy lot olbrzymiej rakiety nośnej Starship, skonstruowanej przez SpaceX Elona Muska. Po zaledwie czterech minutach rakieta spektakularnie eksplodowała. Wbrew pozorom, był to częściowy sukces. Udało się pokonać maksymalny opór aerodynamiczny, lecz doszło do awarii przy odłączaniu drugiego stopnia. Sama rakieta klasyfikowana jest jako superciężka, a jej udźwig ma wynosić przynajmniej 100 ton. Można cieszyć się z postępów, ale jak na razie kosztowały SpaceX ok. 3 miliardy dolarów.  

27 kwietnia 2023 roku władze Polskiego Stronnictwa Ludowego i Polski 2050 Szymona Hołowni zawarły porozumienie o wspólnym starcie w wyborach parlamentarnych. W ten sposób powstała Trzecia Droga. Koalicja przetrwała i okazała się kluczowa w pozyskaniu wyborców dla przyszłego rządu.

Maj (Milan Kwiatkowski)

Co stało się w maju? Szczerze mówiąc, ten maj był całkiem spokojny, zarówno w Polsce jak i na świecie, jednak mimo to miejsce miało kilka rzeczy godnych uwagi. Ale po kolei.

W Polsce zaczynała się toczyć kampania wyborcza, w ciągu której zostało rzuconych wiele propozycji. Szczególnie zapamiętamy majową obietnicę Prawa i Sprawiedliwości, który zadeklarował podwyżkę świadczenia 500+ na 800 zł, darmowe leki dla ludzi przed 18 i po 65 roku życia oraz darmowe przejazdy autostradami.

Przejdźmy jednak do wiadomości ze świata. W maju, na gmachu rosyjskiej ambasady w stolicy Finlandii odkryto 11 anten, z których część mogła służyć wywiadowi radioelektronicznemu. Co więcej, fińska służba kontrwywiadowcza oszacowała, iż nawet co trzeci rosyjski dyplomata w tym kraju może być rosyjskim agentem wywiadu.

I ostatnia, najkrótsza wieść. 31 maja premier Hiszpanii, Pedro Sanchez ogłosił rozwiązanie parlamentu i przyspieszone wybory. Przyczyną takiej decyzji była porażka Partii Socjalistycznej w wyborach lokalnych.

Czerwiec (Kamila Szymczak) 

6 czerwca 2023 – Inwazja Rosji na Ukrainę: Rosjanie wysadzili zaporę wodną w Nowej Kachowce na Ukrainie, powodując zalanie ok. 80 miejscowości

15 czerwca – Naukowcy z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (Wielka Brytania) odkryli na wyspie Wight skamieliny roślinożernego gatunku dinozaura o nazwie Vectipelta barretti. Ankylozaur, z „zbroją kolczastą przypominającą ostrze”, jest pierwszym tego rodzaju znalezionym na wyspie od 142 lat i zostanie dodany do kolekcji na Wyspie Dinozaurów w celu publicznego wystawienia go latem 2023 roku

22 czerwca – Odnaleziono szczątki prywatnej łodzi podwodnej Titan, firmy OceanGate, która 19 czerwca, w trakcie wycieczki do wraku RMS Titanic, po 105 minutach po rozpoczęciu zanurzania straciła kontakt. Rozpoczęła się akcja poszukiwawcza, która trwała trzy dni. Łódź implodowała, a załoga zginęła. Na pokładzie znajdowali się Hamish Harding, Shahzada Dawood i jego syn Suleman, Paul-Henry Nargeolet, oraz współzałożyciel OceanGate, Stockton Rush.

29 czerwca – Amerykańska firma zajmująca się lotami kosmicznymi, Virgin Galactic, pomyślnie uruchomiła Galactic 01, swój pierwszy prywatny lot kosmiczny, z Spaceport America w Nowym Meksyku w Stanach Zjednoczonych.

Lipiec (Maja Ciężkowska)

07 zgłoś się, czyli lipiec 2023 w pigułce

Lipiec 2023 można by w dużym skrócie ogłosić miesiącem zmian i wzrostów. Jakie istotne i wpływające na dalszy okres wydarzenia miały wtedy miejsce? Co nowego przyniósł ze sobą pierwszy miesiąc wakacji?

NOWE ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE COVIDU

Wraz z dniem 1 lipca pożegnaliśmy się z licznymi obostrzeniami i dodatkowymi obciążeniami, jakie przyprowadził ze sobą Covid. Stan zagrożenia epidemiologicznego, który wprowadzono 28 czerwca poprzedniego roku, wiązał się z wysoką liczbą zakażeń i zgonów. Był to więc sposób, aby ograniczyć nie tyle liczbę chorych, ale ryzyko, jakie niosło ze sobą lekceważenie wprowadzanych zasad.

Zmianie uległy zasady związane z przetwarzaniem i udostępnianiem danych osobowych, które związane były z koronawirusem, wydawaniem świadczeń zdrowotnych czy przeprowadzaniem testów do postawienia diagnozy w sprawie SARS-CoV-2. 

Ponadto, co wielu z nas pozwoliło dosłownie odetchnąć. Zniknął w wielu miejscach obowiązek zakrywania ust i nosa maseczkami, które przez ostatnie parę lat stanowiły niemalże obowiązkowy element stroju wyjściowego. Nakaz ten przestał bowiem obowiązywać na terenie przychodni, szpitali, poradni i tym podobnych placówek.

Wycofane zostały również obowiązkowe szczepienia przeciw Covidowi dla pracowników ochrony zdrowia. Oswobodziło to nie tylko pracujących w zawodzie, ale i świadczącym usługi farmaceutyczne (apteki), a także studentów na kierunkach medycznych.

MINIMALNE WYNAGRODZENIE IDZIE W GÓRĘ

Równo z początkiem lipca, wzrosło minimalne wynagrodzenie, jakie ma przysługiwać pracownikom. Wraz z minimalną stawką godzinową wzrosło ono w tym roku już po raz drugi. Ucieszyło to na pewno wielu, biorąc pod uwagę kolejne podwyżki cen towarów i usług. 

Dla pracowników etatowych minimalne wynagrodzenie wzrosło do 3600 zł brutto – nieco ponad 100 zł więcej od stawki obowiązującej przez pierwszą połowę roku. W przypadku pracowników świadczących swe usługi w innym wymiarze godzin, wynagrodzenie to jest proporcjonalnie liczone do czasu pracy (1/4 etatu, pół etatu, itd).

Minimalna stawka dla pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę cywilnoprawną, z nadejściem lipca wyniosła 23,50 zł brutto.

POBITY REKORD CIEPŁA

Postępujące ocieplanie się klimatu to temat setek nagłówków, nad którym pochyla się coraz to więcej osób. Nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę, że samo zjawisko globalnego ocieplenia ma swoje naturalne korzenie. Jest to kolejny cykl, jaki prowadzi Ziemia przed następnym zlodowaceniem. Mimo wszystko jako stali bywalcy na naszej planecie, znacznie przyczyniliśmy się do przyspieszenia tego procesu. To, jak dynamicznie on postępuje, jest już wyłącznie naszą winą.

Chociaż znane wszystkim zanieczyszczenia komunikacyjne są zdecydowanie jednym z przodujących czynników mających swój wkład we wzrost średniej temperatury na powierzchni Ziemi, znane nam z życia codziennego betonowanie centrów miast również ma w tym swój udział. Brak odpowiedniej infiltracji oraz drzew, które zapewniłyby nieco cienia i obniżyły lokalnie temperaturę, przyczyniają się do betonowych pustyń, gdzie padają kolejne rekordy najwyższych temperatur.

3 lipca 2023 odnotowano najwyższą w historii pomiarów średnią temperaturę powietrza na powierzchni Ziemi, która wynosiła 17 stopni Celsjusza. Nie jest to jednak żaden powód do dumy, ale ostatni dzwonek, by próbować działać temu naprzeciw.

WYNIKI EGZAMINÓW I DALSZE KROKI

Lipiec przyniósł ze sobą długo wyczekiwane przez wielu uczniów wyniki nie tylko egzaminów ósmoklasisty, ale i maturalnych. W 2023 roku maturę zdawali absolwenci techników, którzy uczęszczali jeszcze do gimnazjów, oraz liceów ogólnokształcących, gdzie przez 4 lata do egzaminu dojrzałości przygotowywali się absolwenci ósmych klas szkół podstawowych. Była to pierwsza „nowa matura” po przeprowadzonej reformie, w wyniku której zlikwidowano gimnazja, dlatego też arkusze dla tegorocznych maturzystów różniły się nie tylko formą, ale i wymaganiami.

Chociaż zdawalność egzaminów z 3 przedmiotów na poziomie podstawowym była wyjątkowo zadowalająca, maturzyści przyznali, że “podstawa, a rozszerzenia to dwa zupełnie inne światy”. Maturę zdało w tym roku ponad 88% przystępujących do egzaminu. Mimo silnego stresu, wielu absolwentów było zadowolonych ze swoich wyników i postawiło kolejny krok w kierunku swojej przyszłości – decyzję w sprawie podjęcia studiów.

Ranking polskich uczelni, na które aplikowali tegoroczni maturzyści, nie zmienił się znacząco względem roku ubiegłego. Na podium znalazły się kolejno:

1. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
2. Uniwersytet Warszawski 
3. Politechnika Warszawska

Najbardziej obleganymi kierunkami w tym roku była informatyka (prawie 44 tys. chętnych), psychologia (ponad 42 tys. chętnych) oraz zarządzanie i kierunek lekarski (z podobnym wynikiem około 33 tys. chętnych).

Sierpień (Łukasz Cieśliński) 

3 sierpnia Donald Trump stawił się w sądzie federalnym w Waszyngtonie, gdzie usłyszał zarzuty w sprawie dotyczącej prób sfałszowania wyników wyborów. Byłemu prezydentowi USA postawiono wówczas cztery zarzuty, m.in. prób manipulowania komisjami w Georgii czy próbie wpływu na liczenie głosów z kart wyborczych. Donald Trump nie przyznał się do żadnego ze stawianego mu zarzutu. Nie został również zatrzymany. Były prezydent, komentując zarzuty, stwierdził: “To nigdy nie miało się zdarzyć w Ameryce. To jest prześladowanie politycznego przeciwnika, prześladowanie osoby, która wygrywa bardzo, bardzo znaczącą liczbą w republikańskich prawyborach i wygrywa z Joe Bidenem dużą przewagą. Jeśli więc nie mogą go pokonać, prześladują go, ścigają go. Nie możemy na to pozwolić w Ameryce”. 

Sytuacja polityczna w Afryce od zawsze była skomplikowana. Do jej złagodzenia nie przyczyniły się wydarzenia z 6 sierpnia, kiedy to zwolennicy puczu wojskowego w Nigrze niedzielnego popołudnia wypełnili stadion piłkarski im. generała Seini Kountche w stolicy Nigru, Niamey. Pokaz siły miał za zadanie podkreślić siłę sprzeciwu wobec upływającego terminu ultimatum państw Afryki Zachodniej wzywającego wojsko, które przejęło władzę, do przywrócenia obalonego prezydenta Mohameda Bazouma pod groźbą użycia “zdecydowanych środków siłowych”. Na największym w kraju stadionie powiewały flagi m.in. Nigru, Burkina Faso czy zaprzyjaźnionej z rewolucjonistycznym ruchem Rosji. Według niepotwierdzonych doniesień medialnych zagranicznych kompanii mediowych, na terenie stadionu, jak i pod nim zgromadziło się blisko 30 tysięcy osób. 

23 sierpnia miała miejsce katastrofa lotnicza na terenie obwodu Twerskiego, w której wyniku śmierć poniósł niedawny sojusznik Władimira Putina, Jewgienij Prigożyn, lider ruchu paramilitarnego Grupy Wagnera, który na skutek sporu z prezydentem Federacji Rosyjskiej w dniach 23/24 czerwca dokonał próby buntu, odmawiając walki ramię w ramię z siłami rosyjskimi przeciwko obronie militarnej Ukrainy. Prezydent USA, Joe Biden, odniósł się do informacji o katastrofie samolotu. “Nie wiem na pewno, co się stało z Jewgienijem Prigożynem, ale nie jestem zaskoczony doniesieniami dotyczącymi jego śmierci” – przekazał w komunikacie prasowym. 

Tragiczne doniesienia przyszły do nas ostatniego dnia miesiąca. Według południowoafrykańskiej instytucji pożytku publicznego, co najmniej 74 osoby zginęły, a dziesiątki zostały ranne w nocnym pożarze pięciopiętrowego, nielegalnie zamieszkiwanego budynku w Johannesburgu, największym mieście w Południowej Afryce. W bloku mieszkali w zdecydowanej większości ludzie bezdomni przybyli do RPA z biedniejszych krajów Afryki. “Ten pożar to wyraźny i niepozostawiający wątpliwości znak ostrzegawczy, żeby jak najszybciej zająć się problemem sytuacji mieszkaniowej” – stwierdził prezydent RPA Cyril Ramaphosa. “Miasto potwierdziło, że jest właścicielem budynku, ale podkreśliło jednoznacznie, że utraciły nad nim pełną kontrolę i przejęły go gangi. Według urzędników, przyczyna pożaru pozostaje niejasna” – poinformowała agencja BBC.

Wrzesień (Maciek Dąbrowski)

Według nieoficjalnych informacji medialnych rząd premiera Narendry Modiego zaczął we wrześniu planować zmianę oficjalnej nazwy najbardziej zaludnionego państwa świata. Z posunięciem zgadzają się środowiska prawicowe i konserwatywne, które uważają, że termin “Indie” został stworzony przez brytyjskich kolonizatorów. Nową nazwą kraju ma być “Bharat”. Przeciwna jest opozycja, która nie widzi przeciwwskazań, by stosować obie nazwy naprzemiennie, lecz oficjalnie pozostać przy “Indiach”, by nie zaprzepaścić dorobku marki państwa. 

Polacy nie ufają partiom. Z sondażu przeprowadzonego we wrześniu przez SW Research dla rp.pl wyniknęło, iż najwięcej osób – 21,9 proc. badanych, zadeklarowało zaufanie do obietnic Prawa i Sprawiedliwości. Na drugim miejscu znalazła się Koalicja Obywatelska, w słowa której wierzy 19,1 proc. respondentów. Podium w rankingu wiarygodności zamyka Konfederacja, której postulaty zdobyła 9,2 proc. głosów uczestników badania. Na czwartym miejscu znalazła się Lewica, która wzbudziła zaufanie co do swojego programu wśród 7,8 proc. respondentów, zaś ostatnie miejsce przypadło obietnicom Trzeciej Drogi. Ich postulaty popiera mniej, niż 5 proc. ankietowanych.

Październik (Zuza Kostrzewska)

05.10.2023 – Atak dronów na bazę wojskową w Syrii. 

Do ataku na syryjską akademię wojskową w Homs doszło podczas ceremonii ukończenia szkoły. Minister zdrowia Hassan al-Ghobash w rozmowie z dziennikarzem państwowej telewizji poinformował o 80 zgonach i około 240 poszkodowanych. Wśród zabitych są cywile, kobiety, a także dzieci. Media obwiniają za atak organizacje terrorystyczne, a syryjskie wojsko wydało komunikat, w którym przekazuje, że na akt terroru “odpowie z pełną siłą”. Nie wskazano jednak na żadną konkretną organizację, żadna też nie przyznała się do zorganizowania nalotu uzbrojonych bezzałogowców.

15.10.2023/17.10.2023 – Wybory parlamentarne

Państwowa Komisja Wyborcza w dniu 17 października po godz. 18 podała ostateczne wyniki wszystkich komitetów wyborczych i odczytała nazwiska parlamentarzystów, którzy zdobyli mandaty do Sejmu i Senatu. Frekwencja w wyborach wyniosła 74,38 procent. PKW podsumowała także przeprowadzone równocześnie z wyborami referendum, którego frekwencja wyniosła 40,91 proc. Wynik ten oznacza, że referendum nie było wiążące. Po przeliczeniu danych ze wszystkich obwodów w kraju wybory do Sejmu wygrało Prawo i Sprawiedliwość (35,38%). Tuż za tym komitetem znalazła się Koalicja Obywatelska (30,70%). Ostatnie miejsce na podium przypadło Trzeciej Drodze (14,40%). W Sejmie znaleźli się jeszcze przedstawiciele Lewicy (8,61%) oraz Konfederacji (7,16%). 

30.10.2023 – Prezes NIK złożył zawiadomienie do prokuratury w sprawie TVP. 

Prezes NIK Marian Banaś złożył zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego m.in. na pozyskaniu i rozpowszechnianiu przez pracowników TVP S.A. nielegalnego nagrania. Najprawdopodobniej chodzi o nagranie, na którym Marian Banaś rozmawia z warszawskim adwokatem Markiem Chmajem o wpływie swojego syna, Jakuba Banasia, na Konfederację. Jak wskazano w komunikacie NIK, “w przypadku pozyskania nielegalnych nagrań, pracownicy Telewizji Polskiej S.A. zobligowani byli do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie organów ścigania”.

Listopad (Zuza Kostrzewska)

1.11.2023 – Nazwa Izraela zniknęła z internetowych map Chin

Izrael nie jest już zaznaczony na mapach chińskiej wyszukiwarki Baidu i na mapach internetowych Amap firmy Alibaba. Uznane na arenie międzynarodowej granice kraju pozostały jednak nienaruszone — brakuje tylko nazwy. Jednocześnie nazwy wszystkich innych państw, w tym małych, takich jak Luksemburg czy Monako, są nadal poprawnie wymienione. Chiński rząd od lat nakłada grzywny za “nieprawidłowe” mapy, które pojawiają się w chińskim internecie, np. na stronach internetowych hoteli. Polityka ta związana jest z licznymi roszczeniami terytorialnymi Pekinu, w tym na Morzu Południowochińskim, które władze nakazują oznaczać przerywaną linią jako wody wewnętrzne kraju.

10.11.2023 – Podpisanie umowy koalicyjnej 

Liderzy KO, PSL, Polski 2050 i Nowej Lewicy parafowali umowę koalicyjną. “Pan premier zwrócił uwagę na kontekst tego dnia. Wiecie wszyscy z lekcji historii, jak podzielona była Polska, która odzyskała niepodległość. Te wszystkie stronnictwa były bardzo okopane w swoich programach, a jednak udało się wznieść ponad podziałami i zbudować coś większego” — mówił przed podpisaniem umowy Szymon Hołownia. Lider Polski 2050 zaznaczył, że jest to jest pierwsza jawna umowa koalicyjna w historii polskich rządów. 

13.11.2023 – Nowy Marszałek Sejmu

Posłowie na pierwszym posiedzeniu w nowej kadencji większością głosów wybrali Szymona Hołownię nowym marszałkiem Sejmu. Zgodnie z ustaleniami umowy koalicyjnej lider Polski 2050 ma sprawować to stanowisko przez połowę kadencji. Szymon Hołownia uzyskał 265 głosów. Jego kontrkandydatka, Elżbieta Witek — 193. Lidera Polski 2050 poparły wszystkie ugrupowania poza PiS, w tym także Konfederacja.

28.11.2023 – Sejm wybrał nowego Rzecznika Praw Dziecka

Sejm powołał Monikę Horną-Cieślakna na nowego Rzecznika Praw Dziecka. Jest to doświadczona prawniczka, działaczka organizacji pozarządowych, osoba pracująca z dziećmi wykluczonymi i potrzebującymi wsparcia. Kandydaturę Moniki Hornej-Cieślak poparło 246 posłów, 195 było przeciw, a 3 wstrzymało się od głosu. Wcześniej na forum plenarnym Sejmu odbyła się dyskusja na temat wyboru RPD.

Grudzień. Miesiąc wielkich zmian politycznych (Julia Panicz)

Wybór nowego rządu

W grudniu byliśmy świadkami wielkich zmian na polskiej scenie politycznej, kiedy ostatecznie sformalizowały się wyniki październikowych wyborów. Suweren zadecydował – rządy Prawa i Sprawiedliwości muszą dobiec końca. Stało się to ostatecznie 11 grudnia. Mateusz Morawiecki wygłosił godzinne expose, w którym próbował przekonać Sejm, że jego następna kadencja jako Prezesa Rady Ministrów przyniesie Polsce dobrobyt i bezpieczeństwo. Polska to wielka siła duchowa i to nie my ją wybieramy, to ona wybiera nas. Staję przed Państwem z dumą, poczuciem odpowiedzialności i podniesionym czołem – mówił  mównicy. Polska ambitna to taka gospodarka i ład społeczny, które mogą być wzorem dla innych. To polskie firmy znane na całym świecie. To Polska z rozwiniętą infrastrukturą w każdym powiecie i każdej gminie. (…) Wartością, na której opieramy naszą politykę, to wiarygodność. Władza musi realizować to, co obiecuje – podkreślał. Posłowie i posłanki X kadencji nie zostali do tej wizji przekonani i bezwzględną większością głosów nie udzielili rządowi Morawieckiego wotum zaufania. 

Spowodowało to – pierwszy raz w historii – uruchomienie drugiej procedury wyboru rządu. Premiera wskazał Sejm. 248 posłów zagłosowało za tym, aby szefem rządu został Donald Tusk. Dla lidera Platformy Obywatelskiej będzie to już trzecia kadencja. Pierwszy raz Prezesem Rady Ministrów został w 2007 roku, a drugi – w 2011 roku. Na swoich wicepremierów wskazał Władysława Kosiniaka-Kamysza (został on także ministrem obrony narodowej) z Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Krzysztofa Gawkowskiego z Nowej Lewicy (w rządzie również jako szef resortu cyfryzacji). 

Pierwsze decyzje nowego rządu

Nowy rząd zaprzysiężono 13 grudnia i od razu zabrał się do pracy. Donald Tusk jeszcze tego samego dnia pojechał na szczyt w Brukseli, gdzie udało mu się wynegocjować wypłatę środków z Krajowego Planu Odbudowy dla Polski. Pojawiły się też pierwsze dymisje. Odwołano szefów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego. Borys Budka, jako nowy minister aktywów państwowych odwołał prezesa PGE. Natomiast Izabela Leszczyna (ministra zdrowia) zdymisjonowała prezesa Agencji Badań Medycznych – Radosława Sierpińskiego. Ważne zmiany dokonały się także w małopolskim kuratorium oświaty. Posadę straciła Barbara Nowak. 

Zmiany w mediach publicznych

Największą rewolucję przeprowadzono w mediach publicznych. We wtorek 19 grudnia Sejm przyjął uchwałę o naprawie mediów publicznych i Polskiej Agencji Prasowej. W sprzeciwie posłowie PiS opuścili budynek izby i zaczęli okupować siedzibę Telewizji Polskiej. Twierdzili przy tym, że zamierzają bronić jej przed „bezprawnym przejęciem”. Następnego dnia Bartłomiej Sienkiewicz (minister kultury i dziedzictwa narodowego) odwołał członków zarządów oraz rad nadzorczych spółek mediów publicznych. Niedługo po godzinie 11 TVP Info przestało nadawać, a nowe władze weszły do siedzib TVP, Polskiego Radia i PAP. 

Od tamtej pory przeciwko zmianom protestują politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz byli już pracownicy Telewizji Polskiej na czele z Michałem Adamczykiem, Samuelem Pereirą i Marcinem Tulickim. Złożono również zawiadomienie do prokuratury o możliwości przekroczenia uprawnień przez ministra Sienkiewicza. Wszystko dlatego, że sposób, w jaki wymieniono obsadę stanowisk w mediach publicznych budzi sporo niepewności pod kątem prawnym. Ominięto Radę Mediów Narodowych, która od 2016 roku jest jedynym organem uprawnionym do powoływania i odwoływania zarządu i rad nadzorczych spółek mediów publicznych. Ministerstwo Kultury powołało się natomiast na Kodeks spółek handlowych oraz wyrok TK z 2016 roku. „Zabezpieczenie wydane przez Trybunał Konstytucyjny Julii Przyłębskiej w dniu 14 grudnia 2023 roku, zgodnie z pisemnym stanowiskiem wydanym przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa jako organu, który reprezentuje od strony prawnej interesy Skarbu Państwa, jest prawnie bezskuteczne i w żaden sposób nie wiąże ani Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ani nowych Zarządów czy Rad Nadzorczych Spółek” – czytamy w komunikacie ministerstwa.

Na dzień dzisiejszy tj. koniec grudnia, nadal trwa „bój” o media publiczne między koalicją rządową a środowiskiem PiS. Część byłych pracowników TVP i TVP Info znalazła pracę w TV Republika w tym m.in. Michał Rachoń, Danuta Holecka czy Miłosz Kłeczek. Część została w nowej Telewizji Polskiej, choć prawdopodobnie została zdegradowana – starzy wydawcy mają pracować pod kierownictwem nowych. 

Ustawa budżetowa

W międzyczasie Sejm obradował nad ustawą budżetową i okołobudżetową. Projekt zakłada: prognozę dochodów budżetu państwa w kwocie ok. 682 mld zł, limit wydatków w wysokości ok. 866 mld zł, deficyt budżetu państwa nie większy niż 184 mld zł oraz deficyt sektora finansów publicznych (według metodologii UE) na poziomie 5,1 % PKB. Natomiast ustawie okołobudżetowej przewidziano m.in. podwyżki dla nauczycieli, dla żołnierzy, finansowanie in vitro z budżetu państwa czy przekazanie obligacji skarbowych na rzecz uczelni wyższych w kwocie blisko 2,2 mld zł. Pomimo wcześniejszych zapowiedzi Koalicji 15 października znalazły się w nich pieniądze na Fundusz Kościelny (rekordowe 257 mln złotych).

Weto Andrzeja Dudy

W budżecie przewidziano też dofinansowanie mediów publicznych w kwocie 3 mld złotych. Ze względu na to prezydent podjął decyzję o zawetowaniu ustawy okołobudżetowej. Podjąłem decyzję o zawetowaniu ustawy okołobudżetowej na rok 2024, w której znalazły się 3 miliardy złotych na media publiczne. Nie może być na to zgody wobec rażącego łamania Konstytucji i zasad demokratycznego państwa prawa. Media publiczne trzeba najpierw rzetelnie i zgodnie z prawem naprawić – przekazał Andrzej Duda. 

W konsekwencji minister kultury uznał, że nie ma środków na finansowanie mediów publicznych i postawił spółki w stan likwidacji. Ten krok pozwoli na uprawomocnienie zmian zarządów i rad nadzorczych. 

Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik skazani na 2 lata więzienia

Media żyły również sprawą Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, byłych szefów Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Sąd prawomocnie skazał ich w związku z tzw. aferą gruntową. Policy odpowiadają za niszczenie dokumentów oraz podżeganie do korupcji. W 2007 roku CBA podjęło się nielegalnych działań operacyjnych, aby wykazać, że ówczesny wicepremier Andrzej Lepper miał przyjmować łapówki. W 2015 roku Andrzej Duda ułaskawił Kamińskiego i Wąsika jeszcze zanim zapadł prawomocny wyrok w ich sprawie. Wiadomo już, że nie zrobi tego ponownie.  Na dzień dzisiejszy prezydent nie rozważa ponownego aktu łaski. Rozważa tylko i wyłącznie wysłanie do międzynarodowych instytucji informacji o tym, że w Polsce są więźniowie polityczni – mówił w TVN24 sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Marcin Mastalerek. 

Rakieta w polskiej przestrzeni publicznej

Grudzień zakończył się informacją o rakiecie, która znalazła się w polskiej przestrzeni powietrznej w piątek 29 grudnia. Informujemy, że w piątek o godz. 7.12 czasu lokalnego, od strony granicy z Ukrainą, doszło do naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez obiekt, który po niecałych trzech minutach opuścił terytorium Polski. Identyfikujemy go jako rosyjską rakietę manewrującą. – przekazał Sztab Generalny Wojska Polskiego RP w komunikacie. Informację podał również Władysław Kosiniak-Kamysz. Następnego dnia oddelegowano niemal 500 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej do przeszukania terenu, na którym mogły znajdować się pozostałości rakiety. Dowództwo Operacyjne Sił Zbrojnych przekazało następnie, że nic nie znaleziono.