Wybory parlamentarne 2023. Jakie czekają nas zmiany po utworzeniu nowego rządu?  

Korekta: Kamila Szymczak

Według oficjalnych wyników wyborów parlamentarnych w 2023 roku większość miejsc potrzebnych w nowym Sejmie do utworzenia rządu uzyskały: Koalicja Obywatelska (157 mandatów), Trzecia Droga (65 mandatów) oraz Lewica (26 mandatów). To właśnie te ugrupowania najprawdopodobniej stworzą za kilka tygodni nowy rząd. Z jakimi programami szła do wyborów każda z tych formacji? 

Program wyborczy Koalicji Obywatelskiej 

Program wyborczy Koalicji Obywatelskiej na wybory parlamentarne 2023 roku obejmuje 100 konkretów na pierwsze 100 dni rządzenia. Zawarto w nim propozycje zmian m.in. dla seniorów, młodych, kobiet, przedsiębiorców, nauczycieli oraz rodzin. W programie nie zabrakło również postulatów dotyczących “posprzątania po rządach Prawa i Sprawiedliwości” oraz punktów mówiących o tym, jakie zmiany w zarządzaniu państwem chce wprowadzić Koalicja Obywatelska. Są to między innymi: wyjaśnienie i rozliczenie nieprawidłowości, do jakich dochodziło podczas rządów PiS, pociągnięcie do odpowiedzialności osób stojących za aferami, przywrócenie praworządności oraz transparentności życia publicznego (w tym transparentności finansów publicznych) oraz odpolitycznienie instytucji, które nie powinny być polityczne (np. Telewizja Polska).  

Bardzo ważne zapewnienia, które mogły mieć znaczący wpływ na ostateczny wynik wyborów, to: wprowadzenie 1500 zł dla kobiet wracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka (środki można będzie wykorzystać w dowolny sposób, na przykład. opłacenie żłobka czy wynajęcie opiekunki), podwyżki dla nauczycieli o co najmniej 30 procent, brak podatku dochodowego od emerytur do 5 tysięcy złotych, dla pozostałych emerytów – “wyraźnie niższy” podatek, brak podatku dochodowego dla osób zarabiających do 6 tysięcy złotych i “wyraźnie niższy” podatek dla pozostałych, pełne finansowanie in vitro z budżetu państwa, legalna aborcja do 12 tygodnia ciąży, likwidacja Funduszu Kościelnego oraz wprowadzenie ustawy o związkach partnerskich.  

Program wyborczy Trzeciej Drogi 

W obietnicach wyborczych Trzeciej Drogi, czyli komitetu stworzonego przez Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) oraz Polskę 2050 znajdziemy wiele postulatów dotyczących edukacji. Formacja zapowiada wprowadzenie godziny języka angielskiego dziennie od pierwszej klasy, zmianę podstawy programowej oraz odpolitycznienie szkół. Ważnym elementem jest również deklaracja dotycząca sposobu opodatkowania przedsiębiorców.  Partia obiecała, że nie będzie wprowadzać podwyżek CIT, VAT ani PIT przez całą kadencję.  W punktach dotyczących prawa do aborcji, Trzecia Droga obiecała m.in. cofnięcie zmian wprowadzonych przez Trybunał Konstytucyjny. Jeśli chodzi o dalszą liberalizację tego prawa, chcą organizować referendum. 

Program wyborczy Lewicy 

Partia ta, podobnie jak Koalicja Obywatelska, chce wprowadzenia prawa kobiety do przerwania ciąży do 12 tygodnia. Formacja obiecała również wprowadzenie do polskiego systemu instytucji związków partnerskich (niezależnie od płci). Lewicę z Trzecią Drogą łączy kwestia edukacji. W programie Lewicy znalazły się m.in. zapisy dotyczące skokowego wzrostu wynagrodzeń na uczelniach czy wprowadzenia powszechnego systemu stypendialnego dla wszystkich osób do 26 r.ż. kontynuujących swoją edukację (stypendium w wysokości 1000 zł miesięcznie). Lewica chce także podnieść poziom wydatków z budżetu państwa na ochronę zdrowia. W programie formacji znajdziemy też punkty mówiące konieczności rozliczenia rządów PiS. 

Czego możemy się spodziewać?

Mimo, iż większość postulatów każdej partii zgadza się ze sobą, to są również obszary, w których przyszli koalicjanci mogą mieć odmienne zdanie. Niekiedy dość radykalnie. Wniosek jest jeden. Do wspólnych rządów konieczny będzie kompromis. I to z każdej ze stron.  

Sprawy światopoglądowe mogą być pierwszą rzeczą prowadzącą do konfliktu. Jak pisałam wyżej, Koalicja Obywatelska i Lewica zapowiadają legalną aborcję do 12 tygodnia ciąży. “Żaden szpital działający w ramach z NFZ nie będzie mógł zasłonić się klauzulą sumienia i odmówić zabiegu. Decyzja musi należeć do kobiety” – napisała w 100 konkretach Koalicja Obywatelska. Takie podejście nie podoba się jednak PSL-owi. “Żadne sprawy światopoglądowe nigdy nie mogą być przedmiotem umowy koalicyjnej. Na jakiekolwiek wpisywanie w umowy koalicyjne spraw światopoglądowych się nie zgodzę” – powiedział już po wyborach Władysław Kosiniak-Kamysz, Prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego.  

Mimo kilku obszarów konfliktowych wszystkie z wymienionych partii koalicyjnych mają jeden wspólny cel: rozliczyć PiS. Jest jednak jedno bardzo ważne pytanie: kto będzie stał na czele nowo stworzonego rządu i czym się zajmie jako pierwszym. W ostatnich dniach kwestię tą poruszył prezydent Rafał Trzaskowski, mówiąc: “Mam nadzieję, że prezydent Andrzej Duda zacznie od powierzenia misji tworzenia rządu komuś z opozycji; pierwszym zadaniem nowego rządu będzie odblokowanie pieniędzy unijnych”. Aktualnie czekamy na decyzję prezydenta Dudy, który zgodnie z art. 154 Konstytucji “powołuje premiera wraz z pozostałymi członkami rządu w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.”